جلیلی در برنامه راز با تاکید بر ضرورت حفظ داشتههای جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی، گفت: اول باید آنچه که داریم را حفظ کنیم و اگر داشتهها و دستاوردها را بشناسیم و حفظ کنیم آن وقت میتوانیم به سراغ کمبودها رفته و آن را جبران کنیم. «قبل از همه کمبود ها و نواقصی که داریم، مسئله مهم تری وجود دارد. ما از آنچه داریم چه استفاده ای کردیم؟ زمانی که نتوانیم داشته ها و دستاوردهای ارزشمند انقلاب را حتی بشناسیم و حفظ کنیم، چگونه می توانیم کمبودها را جبران کنیم؟»
وی با یاد خاطره ای از خبر شهادت سیدمرتضی آوینی گفت: «خبر را که شنیدیم به سراغ مسوول فرهنگی دانشگاه امام صادق(ع) رفتیم و گفتیم که پارچه ی سیاهی بده تا در برد بسیج نصب کنیم، گفت مگر چه شده، گفتیم سید مرتضی آوینی به شهادت رسیده، گفت آوینی کی هست، گفتیم از بچه های حوزه هنری.. نمی شناخت،گفتیم سردبیر ماهنامه سوره،باز هم نشناخت و پرسید،سوره چیست، در نهایت گفتیم صاحب همان صدای زیبایی که بر روی فیلم های روایت فتح حرف می زد و تازه آوینی را به جا آورد…. این در شرایطی اتفاق می افتد که هر چند وقت یک بار مسوولین مختلف نهادها به دانشگاه ما می آمدند و حرف از تهاجم فرهنگی میزدند. در حالی که هر چه سعی کردیم تا سید مرتضی آوینی را در آن سال آخر دعوت کنیم تا در دانشگاه برای بچهها صحبت کند مسوولین پشت گوش انداختند تا شهید شد. حالا بعد از 18 سال وضعیت تغییری کرده و ما داشته هایمان را بیش از آن روز میشناسیم؟»
او با طرح این سوال که جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی چه دستاوردهایی داشته است، افزود: « اگر شکرگزار نعمت ها باشیم، نعمت ما بیشتر می شود و این وعده خدا است. نیروهای ما زیاد هستند و خیلی وقت ها بودجه و امکانات و مخاطب هم هست اما خیلی از بچه هایی که معروف به فعال فرهنگی هستند کاسه چه کنم چه کنم در دست دارند و من فکر می کنم ما مشکل نرم افزاری داریم. اگر می خواهیم فرهنگ انقلاب اسلامی را بشناسیم باید انقلاب اسلامی را بشناسیم و اگر می خواهیم انقلاب اسلامی را بشناسیم باید اسلام انقلابی را تشخیص دهیم.»
جلیلی با بیان مرزبندیهای انقلاب اسلامی گفت: «انقلاب از یک طرف با غرب زده ها و از طرف دیگر با اسلام متحجرین مرزبندی دارد و رهبران انقلاب اسلامی در این میانه هستند. اگر این مرزبندی را بشناسیم جوشش اول انقلاب برمی گردد. مهم ترین محور در اسلام عدالت طلبی است و ما اگر قصد کار فرهنگی داشته باشیم باید همراه با شاخص عدالت باشد. از یک سو بستر های فرهنگی عدالت را فراهم کنیم که در این زمینه فرهنگیان نقش اساسی دارند و از سوی دیگر ظلم های درون حوزه فرهنگ را شناسایی و در جهت رفع آن ها بکوشیم.»
وی مهمترین محور در اسلام انقلابی را «عدالتخواهی» دانست و تاکید کرد: جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی تلفیق کار فرهنگی با عدالتخواهی است. «این رابطه یک رابطه دو طرفه است؛ از یک طرف فرهنگ باید بسترهای لازم برای عدالت را ایجاد کند و از طرف دیگر باید در داخل حوزه فرهنگ به دنبال مبارزه با ظلمها و بیعدالتیها بود» امام خمینی(ره) دهها هزار هسته مقاومت فرهنگی تشکیل داده بود.میهمان برنامه راز در ادامه حرف هایش خاطرهای دیگر و این بار از ماجراهای پس از فیلم “آژانس شیشه ای” ابراهیم حاتمیکیا نقل میکند: :«پس از این که ابراهیم حاتمیکیا آژانس شیشهای را ساخت، موضع گیریهایی که آن زمان در مقابلش اتفاق افتاد جالب بود؛ خبرنگار روزنامه همشهری آن زمان در گفت و گویی که با حاتمی کیا داشت سوال میکند: آقای حاتمی کیا چرا از هنر دور شدید و سراغ عدالت رفتید؟» جلیلی تاکید میکند که خیلیها همراهی فرهنگ و هنر را با عدالتخواهی بر نمیتافتند.
او در ادامه برنامه با اشاره به فعالیتها وسیع جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی در دهه اول انقلاب، گفت: «دو گروه در مقابل رویشهای انقلاب اسلامی در فرهنگ و هنر مقابله کردند، یک گروه روشنفکران بودند که شامل شهبانوییها، چپها و لیبرالها میشدند، اینها یا از ابتدا با انقلاب و جریان آن قهر کردند و یا اینکه هر قدر که ماهیت اسلام نابی انقلاب واضح شد از آن فاصله گرفتند… نمونه اخیر این بغض و کینه با نیروهای فرهنگی و هنری انقلاب را در بیانیه “کانون نویسندگان” پس از درگذشت قیصر امین پور می شود دید. روشنفکران که تا به این حد شعار سیاسی نشدن و داعیه هنر برای هنر دارند حتی پس از مرگ قیصر هم نتوانستند سکوت کنند و در بیانیه تندی که دادند قیصر را شاعر بیلبورد های شهرداری معرفی کردند.»
سردبیر نشریه «راه» با اشاره به نوعی قهر نخبگانی در ابتدای انقلاب در عرصه فرهنگ، افزود: این جریان روشنفکری وابسته به دربار پهلوی و با پشتوانه گذشته درهای هنر را جلوی حزبالهی ها بسته بود.
وی با اشاره به گروه دوم تصریح کرد: این عده کسانی بودند که نمیپسندیدند که دین در حوزه هنر ورود کند و اندیشه بلند امام در این مورد برایشان جا نیفتاده بود. جلیلی میگوید در حالی که در دهه اول انقلاب هزاران هسته مقاومت فرهنگی در مساجد کشور راه افتاده بود، هر مسجدی یک گروه سرود داشت و هر دو مسجد یک گروه تئاتر و حتی در مدارس کتابخانه های فعال دایر شده بود و بسیاری از گروه های فرهنگی و هنری فعالیت می کردند ولی در سال های آرامش پس از جنگ متحجرینی که تا دیروز “من باب اکل میته” و برای مقابله با گروهک ها و منافقین به این فعالیت ها رضایت داده بودند، مخالفتهایشان را شروع کردند و کم کم این گروه های فرهنگی به فراموشی سپرده شد.
وحید جلیلی با اشاره به مقطع 57 تا 67 به عنوان پرجوششترین دوران حضور مردمی در عرصههای هنری، افزود: امام خمینی(ره) دهها هزار هسته مقاومت فرهنگی تشکیل داد و شما در مساجد و مدارس شاهد گروههای سرود و تئاتر بودید. «شما همان 12 بهمن سال 57 را ببینید، امام از هواپیما پیاده می شوند و وقتی به پاویون فرودگاه می آیند، اول قرائت قرآن است و بعد بلافاصله اجرای سرود “خمینی ای امام”. ایشان از فرودگاه به بهشت زهرا(س) می روند در آنجا باز هم شما قبل از سخنرانی امام اجرای سرود” برخیزید” را می بینید. از همه این ها مهم تر، درست در اول ورودشان و اولین سخنرانی شان در بهشت زهرا(س) امام میگویند:” ما با سینما مخالف نیستیم با فحشا مخالفیم” این حرف در آن روز و در آن سخنرانی چه جایگاهی دارد؟ آیا غیر از این است که امام برای هنر تا به این اندازه اهمیت قایل است. امام کجا را می دیدهاند؟ و چه تعریف دقیقی داشتهاند، آن هم در شرایطی که تنها سینمایی که تقریبا در ایران وجود داشت سینمای فیلم فارسی بود که عین فحشا بود، پس افق دید امام تا چه میزان بلند بود که در آن شرایط امکان وجود سینمایی غیر از این را می دید!»
جلیلی سپس به زمان حال باز می گردد: «به یکی از آقایان گفتم حاج آقا شما که از پیامبر(ص) بالا تر نیستید، ایشان از یک شاعر که در زمان قبل از اسلام شاعر جاهلی بود و پس از پیامبر اکرم(ص) هم در مقابل امیرالمومنین(ع) ایستاد به دلیل شعرهایی که در یک مقطع به نفع اسلام گفت آن همه تمجید کرده اند. اما امروز چهارصد نماز جمعه در کشور برگزار میشود در طول این سی سال پس از انقلاب هیچ کدام یک بار حتی نام قیصر را نیاوردند، شاعری که این همه شعر برای انقلاب و شهدا دارد و رهبر معظم انقلاب هم آن پیام مهم و عاطفی را به مناسبت رحلت او منتشر کردند… بعضی ها حتی در شان خودشان نمی دانند که در باره فرهنگ و هنر انقلاب حرف بزنند.»
مدیر دفتر مطالعات جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی در ادامه برنامه «راز»، با اشاره به داشتههای جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی و حمایتهای رهبری از آنها گفت: اگر به مبارزه با تهاجم فرهنگی میپردازیم چرا عدهای در تریبونهایی که دارند در شان خود نمیدانند از بدنه فعال هنر انقلاب که آثار هنرمندانه و خلاقانهای که ساخته شده، دفاع کنند. در این جبهه دارد تلاش میشود در مقابل امواجی که از همه طرف میآید تولید هنری صورت گیرد و در هنرهای مختلف از گرافیک تا مستند و موسیقی ما هنرمند داریم.
در فتنه 88 مدیران فرهنگی در اوج حوادث در خارج از کشور بودند و در این بین عدهای پی بردند که نباید منتظر باشند و دغدغهمندان از کلیپ تا مقاله تا گرافیک و … رویشهای آینده داری شکل دادند.
وی با بیان اینکه در عرصه شعر و مستند نیز بچههای حزبالهی کار کردهاند و ظرفیتهای خوبی وجود دارد، گفت: این فعالیتها در حدی هست که فرصتهای خود و داشتههای خود را فهرست کرده و از آن استفاده کنیم. اگر توزیعکننده ودستکاه فرهنگی با فعال فرهنگی و تولیدکنندگان همدیگر را بیابند بعد کارهای فرهنگی بیشتر میشود.
جلیلی در ادامه به عدم انسجام جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی پرداخت و گفت: اضلاع اندیشه، هنر و رسانه باید در کنار هم قرار بگیرند و شما شاهد بودید در دوران شهید آوینی در حوزه هنری ملاقلیپور، قیصر امینپور و سراج در کنار هم دارای یک سپهر گفتمانی بودند که آقای خامنهای و یا استاد حکیمی از دید اندیشه در کنار آنها بودند. نیازمند حلقه توزیعی هستیم و رسانه یک حلقه توزیعی است و باید نهاد دین و هنر در کنار هم باشند و رهبری نیز بر مطلع بودن و تبلیغ تولیدات فرهنگی تاکید دارند.
او با قرائت دستنوشتههای مقام معظم رهبری در تجلیل از کتابهایی چون «جشن حنابندان»، «تیپ 83»، «همپای صاعقه» و «خداحافظ کرخه» گفت: برخی از این کتابها که مورد تمجید رهبری قرار گرفته است پس از ده سال به چاپ دوم رسیده و برخی از آنها بیست سال به چاپ دم رسیده است. مدیران فرهنگی اگر درکی از استراتژی فرهنگی ندارند حداقل بر روی مصادیق کار کنند و این یکی از مشکلات ماست و متاسفانه آنچه که رهبری توصیه کرده است، دنبال نشده است.
وحید جلیلی با اشاره به ضرورت عدالت رسانهای گفت: ما نیازمند ضریب دادن به جریان فرهنگی انقلاب اسلامی هستیم. ما 20 روزنامه درباره فوتبال داریم اما دارای ژورنالیسم علمی نیستیم و ما مدام میگوییم چرا سفید نمایی نمیکنید؛ به عنوان مثال در حالی که ندا آقا سلطان را جهان میشناسد رسانههای ما درباره مجید شهریاری چه کردند؟ چه تولید هنری موسیقی و پوستر داشتهایم؟ اگر این ترور را ما انجام داده بودیم غرب چه میکرد؟ و اینجاست که باید پرسید داشتههای خودمان را چه کردهایم و چقدر شناختهایم.
مسئول دفتر مطالعات جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی با اشاره به تجلیل از «سیدرضا موید» از شاعران آئینی مشهد، تاکید کرد: دریغ از اینکه یک روزنامه و یا تلویزیون این خبر را منتشر کنند و او را که مردم با شعرهای او زندگی کردهاند بشناسانیم اما در همین حال رسانهها دهها بار از یک بازیگر تجلیل میکنند. میراث فرهنگی و گنجینه واقعی خود را ضریب نداده و پشتوانه فرهنگ انقلاب را نشناخته و نشناساندهایم.ما نباید منتظر کسی بمانیم و اگر مخلصانه کار کنیم نفع میدهد و نیرو هست و ما نیازمند پیوند با همدیگر هستیم.
* صحبت ها در برنامه راز (شبکه 4) با اجرای نادر طالب زاده، 25/5/90