وحید جلیلی که در نشست «عدالت رسانه ای؛ چالش ها و راهکارها» در نمایشگاه بین المللی مطبوعات و خبرگزاری ها سخن می گفت، با بیان اینکه ما در مباحث تکنیکی رسانه و بخصوص در مباحث نظری آن منابع کمی در دسترس داریم، اظهار داشت: در حوزه مباحث نظری بعضی مفاهیم خیلی غریب هستند و به بعضی از آنها اصلا پرداخته نشده است؛ مثلا در خصوص آزادی در حوزه رسانه مقالاتی نوشته شده، ولی وقتی به بحث عدالت می رسیم این مسئله نزدیک به صفر است.
مدیرمسئول نشریه «راه» افزود: البته تاکنون در محافل آکادمیک به مسئله عدالت در حوزه رسانه های کشور نیز بی اعتنایی جدی شده است، در حالی که حتی اگر بخواهیم به مفهوم آزادی بپردازیم، ناگزیریم آن را نسبت با مفهوم عدالت تعریف کنیم.
وی بخش عمده ای از اتفاقات پس از انتخابات را ناشی از قواره ناعادلانه رسانه در کشور دانست و تصریح کرد: وقتی در آینه رسانه های کشور ایران، یک تصویر کلیشه ای از مردم نمایان، و قشر خاصی از مردم تهران در آن پررنگ می شود، این تصویر در برابر تصویری که از رسانه صندوق رای بیرون آمده است، قرار می گیرد و باعث یک چالش جدی در کشور می شود.
جلیلی ادامه داد: آن چیزی که به عنوان تصویر جامعه ایرانی در رسانه های کشور در دهه ۸۰ نشان داده شده است مربوط به طبقه خاصی از تهران است و صدا و سیمای ما تصویر فضای فکری و سبک زندگی بخشی از تهرانی هاست و در مطبوعات نیز نوعا این چنین است و واقعیت ایران بزرگ در فضای رسانه ای کشور جایی ندارد.
مدیرمسئول نشریه «راه» در ادامه افزود: اگر در تهران یک ساعت برق برود این مسئله تیتر همه روزنامه های کشور و به یک مسئله ملی تبدیل می شود، ولی اگر ۳۰ سال بعد از انقلابی که برای قشر مستضعف بوده است، میلیون ها ایرانی برق نداشته باشند، در هیچ روزنامه ای تیتر نمی شود.
وی با بیان اینکه در صدا و سیمای ما ضریبی که برای نیمکت نشینی یک فوتبالیست اختصاص داده شده است، ده ها برابر بیشتر از مسائل اصلی مردم کشور است، تاکید کرد: یک سوم جمعیت ایران که شامل روستاهای کشور می شود به اندازه یک دهم لیگ برتر در رسانه ملی اجازه حضور ندارند؛ اگر نشریه ای در پایتخت سلب امتیاز شود سر و صدا بلند می شود، اما اگر ده ها میلیون ایرانی رسانه نداشته باشند کسی صدایش در نمی آید.
جلیلی با بیان اینکه باید برای تحول فضای رسانه ای کشور فکر اساسی شود، گفت: شاید یکی از راهکارهای اصلی این است که این مسئله به صورت مباحث نظری مطرح شود.
مدیرمسئول نشریه «راه» در خصوص سانسور در رسانه های ایران گفت: سانسور تعریفی ضد خودش دارد؛ یعنی اگر سانسور وسیله ای بود برای دیده نشدن، الان تبلیغی شده برای بیشتر دیده شدن، ولی به سانسوری که در مورد ده ها میلیون ایرانی انجام می شود و رسانه ای در اختیارشان نیست، اصلا توجهی نمی شود؛ با اندک مانور رسانه ای بسیاری از مشکلات اولیه زندگی یک روستایی رفع می شود، ولی هیچ امکان رسانه ای ندارد و این یعنی سانسور.
وی به عدالت طلبی دولت نهم و دهم اشاره و تصریح کرد: در برخی از حوزه ها این عدالت طلبی خوب پیش رفته، ولی در حوزه رسانه این عدالت دنبال نشده که نتیجه آن را در سال گذشته و در حوادث پس از انتخابات دیدیم.
جلیلی افزود: دنبال کردن عدالت رسانه ای هم خودش موضوعیت دارد و هم به علت نسبت داشتن با عدالت در حوزه های دیگر موضوعیت مضاعف پیدا می کند.
این فعال فرهنگی تاسیس عادلانه منابع در فضای رسانه ای کشور را یکی از راهکارهای اصلاح وضع موجود دانست و خاطرنشان کرد: در نمایشگاه مطبوعات امسال به شهرستانی ها غرفه های بهتری داده شد و این عده ای را برآشفته کرد، در حالی که این کار قابل تحسین است.
وی ادامه داد: با توجه به اینکه بیش از ۳۰ استان در کشور داریم چرا قریب به اتفاق روزنامه های ما در تهران اداره می شود؟ وقتی همه دست اندرکاران رسانه ای در فضای خاصی باشند معلوم است تصویری که از ایران بزرگ ارائه می شود، تصویر نادرستی است.
جلیلی یکی دیگر از مباحث بی عدالتی را بحث محتوایی و مضمونی در رسانه دانست و تاکید کرد: عده ای توجیه می کنند که بعضی از حوزه ها مانند فوتبال جذابیت بیشتری دارد و به برخی حوزه های دیگر با همین توجیه توجه نمی کنند، در حالی که این خود ما هستیم که به چیزی ضریب می دهیم و آن را جذاب می کنیم؛ چرا در آمریکا فوتبال جذاب نیست چون خودشان نخواسته اند که این امر جذابیت داشته باشد.
مدیرمسئول نشریه «راه» با بیان اینکه تجمل گرایی یک نیاز واقعی را به یک نیاز جدی تبدیل می کند، تصریح کرد: ما اگر ارزش های خبری را بشناسیم و اگر حرفه ای باشیم باید بتوانیم به نیاز اصلی کشور، جذابیت خبری بدهیم؛ در ایران بسیاری از اتفاقات به علت درگیری با نظام سلطه ارزش خبری دیگری دارند، ولی رسانه ها به آن توجه نمی کنند و بیشتر روی ارزش خبری شهرت مانور می دهند.
وی با اشاره به سفرهای استانی رئیس جمهور و بی سابقه بودن آن در کشور خاطرنشان کرد: این مسئله به اندازه یک دهم لیگ برتر در رسانه ملی بازتاب پیدا نمی کند و به این ترتیب این قواره نامتوازن رسانه ای، بسیاری از ظرفیت های ایران بزرگ را انکار می کند.
* سخنرانی در نشست «عدالت رسانه ای؛ چالش ها و راهکارها» در نمایشگاه بین المللی مطبوعات و خبرگزاری ها