شما اینجا هستید   |

    عمومی : صندوق رای، رسانه ای بود که در اختیار یک طبقه خاص اجتماعی یا اقتصادی نبود | مناظره با علی مطهری

علی مطهری:

 به عقیده من نگاه جامعه و مردم ما به برخی مسایل فرهنگی و اعتقادی، نگاه کاملی نیست و گاهی برداشت های غلطی از بعضی مقوله های فرهنگی داریم.
مقوله اعتراض در جامعه ما خیلی شناخته شده و پذیرفته شده نیست و اینکه کسی به یک پدیده در جامعه ما اعتراض داشته باشد خیلی سریع به مخالفت با نظام و حتی اسلام تعبیر می شود یا مساله اطاعت از ولایت فقیه ممکن است برای برخی از ما درست روشن نشده باشد و برداشت درستی از آن نداشته باشیم.
به طور مثال در انتخابات ریاست جمهوری ایران افراد و گروه هایی بودند که اعتقاد داشتند رییس جمهوری فعلی بهتر است انتخاب نشود، این شعار ممکن است این گونه تعبیر شده باشد که این افراد مخالف با نظام هستند و چون علامت هایی هم از سوی رهبری دیده بودند و احساس کردند که نظر رهبری هم به آقای احمدی نژاد است بنابراین این طور تلقی شد که هر کس که مخالف ایشان است بنابراین مخالف رهبری و نظام به شمار می آید در حالی که هیچ گاه مقصود رهبر معظم انقلاب چنین چیزی نبوده است.
نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی خاطرنشان کرد: اگر ما برداشت های درستی از چنین پدیده ای بی سابقه ای در انقلاب داشتیم، این بحران با زیان ها و ضایعات کمتری مواجه می شد.

وحید جلیلی:

ما نتایج توسعه نامتوازن را در دولت های پیشین دیده بودیم و در دوره اخیر هم اتفاقاتی که بویژه بعد از انتخابات به وقوع پیوست، ناشی از عدالت نامتوازن بود و من آقای احمدی نژاد و دولت نهم را در این نوع حوادث تا حدودی دخیل می دانم و به عقیده من نوع عملکرد دولت نهم در آن موثر بود.
تصویر نخست این بود که نظام رسانه ای کشور یعنی از رسانه ملی گرفته تا سایر مطبوعات و فضای اینترنت، ارائه می داد.
وقتی به نظام رسانه ای و فضای موجود در کشور نگاه می کنید، تصویری که از ایران در خود منعکس می کند بیشتر معطوف به فاصله میدان ولی عصر(عج) تا میدان تجریش تهران است.
صندوق رای، رسانه ای بود که در اختیار یک طبقه خاص اجتماعی یا اقتصادی نبود و توسط عناصری که به سبک زندگی خاصی که مخصوص شمال تهران است، اداره نمی شد و از دایره دخالت و امر نهی آنان خارج بود.
این دو تصویر متضاد در مقابل هم قرار گرفت و من بخشی از توهماتی که راجع به نتیجه انتخابات به وجود آمد را ناشی از این دو تصویر می دانم چرا که بخش عمده ای از واقعیت ایران امروز در نظام رسانه ای ما حضور و ضریب ندارند.
متاسفانه آقای احمدی نژاد تلاشی برای برهم زدن این مساله نکرد، در زمینه رسانه ما ندیدیم حرکت جدی صورت بگیرد و این یکی از نکاتی بود که بارها رهبر معظم انقلاب به آقای احمدی نژاد تذکر دادند و گفتند فرهنگ و اطلاع رسانی در دولت شما مظلوم است.
این موارد اگر انجام شده بود و این تذکرات جدی گرفته می شد و همگام با تلاش برای عدالت در برخی حوزه ها، در حوزه فرهنگی و بویژه رسانه ای هم این اقدامات صورت می گرفت، می توانستیم با یک فضای دیگری مواجه باشیم.

مطهری:

به طور کامل نمی توان این حرف را قبول کرد که چون رسانه ملی تمامی طبقات جامعه ایران را نمایش نمی دهد، بنابراین تصور مردم ایران هم این است که جامعه ایران محدود به شمال تهران می شود.
این انتخابات، انتخاباتی خاص بود، جبهه بندی شدیدی شاهد بودیم، ریشه این مسایل از سوی خواص، خود نامزدها و مردم به مسایل فرهنگی باز می گردد.
یک طرف در مناظره از ابزاری استفاده کرد که موجب افزایش آرا شود و طرف مقابل، دیگری را متهم به دروغگویی کرد و هر دو این اقدام را به عنوان یک پروژه پیاده می کردند و این طور نبود که در مناظره به طور اتفاقی این مسایل مطرح شد بلکه این موارد در ستادها برنامه ریزی شده بود.
وقتی که یک فرد جامعه ما نگاه می کند که دو طرف در حال استفاده از هر وسیله ای برای پیروزی هستند، خود به خود بدبین می شود و زمانی که نامزد مورد نظرش پیروز نمی شود، شبهه تقلب پررنگ می شود.
من همچنان هم معتقدم که نباید این افراد را ایادی آمریکا و اسرائیل خواند، این ها لغزش های سیاسی است و صرف لغزش سیاسی دلیلی بر این نیست که فرد از چارچوب نظام خارج شده است.
آقایان موسوی و کروبی دچار یک لغزش و اشتباه سیاسی شده اند همانطور که معتقدم آقای احمدی نژاد هم در آن مناظره ها تحت تاثیر هیجانات قرار گرفت و دچار لغزش سیاسی شد.
در مفهوم لغزش سهوی بودن نهفته است یعنی تعمدی در کار نیست و کسانی که ادعای تقلب کردند امری از روی عمد نبوده که بخواهند از آن به عنوان ابزاری برای شورش و آشوب استفاده کنند ، بلکه فضا برای اینها به این شکل بوده اما نحوه برخورد با این موضوع مهم است یعنی اگر من نامزد انتخابات احساس کردم واقعا تقلب شده آیا باید مردم را دعوت کنم به خیابان ها بیایند یا اینکه طبق قانون باید نظر شورای نگهبان ملاک باشد و سایر مسایل به گونه ای دیگر پیگیری شود تا چنین مشکلاتی پیش نیاید.
ممکن است کسی بگوید من ضمن آنکه ولایت فقیه را قبول دارم، این نظر خاص مقام معظم رهبری را قبول ندارم و به عقیده من چنین فردی هنوز از چارچوب نظام خارج نشده و صرف قبول نداشتن، مادامی که به اقدام عملی منتهی نشود به این معنی نمی تواند باشد.
در ابتدای بحث هم اشاره کردم که باید برداشت درستی از اطاعت از ولایت فقیه، مساله آزادی بیان و مقوله اعتراض داشته باشیم. مردم، افراد متدین و حزب اللهی باید قبول کنند که هر حکومتی تعدادی مخالف دارد و ما باید مخالفان نظام را به رسمیت بشناسیم و مادامی که دست به اسلحه نبردند محترم هستند و ما باید حرف آنها را بشنویم و این منطق و فرهنگ باید در جامعه ما جا بیفتد.

جلیلی:

کسانی که ادعای تقلب کردند، افرادی هستند که در بدنه وزارت کشور عمده نیروها توسط آنها استخدام شده اند و ارتباطی جدی با آنها داشتند.
این فرد از یک طرف اعلام کرد بنا به اطلاعات دقیقی که از ستادها داشتم، بنده با فاصله بسیار زیاد برنده آراء شدم و از سوی دیگر ادعا کرد تخلف شده یعنی از یک طرف می گوید برنده شده اما رای هایش را نخوانده اند و در مقابل خواهان ابطال انتخابات به دلیل تخلف است.
بنابراین مشخص است که تنها قصد از این کار بر هم زدن قاعده بازی است و من فکر می کنم برخی از آقایان به این نتیجه رسیدند که جمهوری اسلامی شاید دیگر نباید جمهوری باشد و باید کنترل شود.
شاید این افراد معتقد هستند که باید یک نظارت استصوابی بعد از انتخابات هم وجود داشته باشد که مردم به هر کس که رای دادند، یک گروه نخبه و روشنفکر انتخاب آنان را تایید کند و اگر چنین گروه فرهیخته ای(که اسم خودشان را می گذارند) تایید نکرد، آن انتخابات اصلا ارزش ندارد.
نوع این استدلال های سست نشان می دهد که شاید در بهت انتخاب مردم، این افراد واکنش هایی عصبی و از روی ناراحتی از خود نشان دادند و در واقع ما شاهد منطقی در این واکنش ها نبودیم و ما با کسانی در این چند ماه مواجه شدیم که برای متهم کردن جمهوری اسلامی، حاضرند در مجلس ختم آدم زنده شرکت کنند.
به عقیده من کسانی که به این مرحله می رسند دیگر نمی توانیم به راحتی بگوییم که این یک لغزش ساده است و با آبروی یک نظامی که خون ۳۰۰ هزار شهید برای استحکام آن ریخته شده به راحتی بازی شود و در نهایت به سوء تفاهم و اشتباهی ساده تعبیر شود.

مطهری:

 بعد از لغزشی که دوستان ما دچار آن شدند، برخورد ها نیز با این حادثه خیلی خوب نبود .

نخستین خطا در رابطه با مدیریت بحران این بود که حساب رهبران آشوب ها از مردمی که واقعا تصور می کردند که تقلب شده و اعتراض قانونی داشتند، جدا نشد.
در اثر خطاهایی که از طرف ما صورت گرفت ، آنها عکس العمل نشان می دادند و شاهد لغزش های بعدی بودیم تا به چنین روزی رسیدیم که البته در نقطه نسبتا خوبی قرار گرفته ایم و در راهپیمایی نهم دی ماه همه اقشار در دفاع از نظام آمدند و در ادامه نیز شاهد انعطاف و نرمش از برخی نامزدهای معترض بودیم.
در این بیانیه به قانونی بودن دولت فعلی اعتراف شد که نقطه ای مثبت و گامی به جلو به شمار می رود اما اگر پشت سر لغزش های اول شاهد لغزش های بعدی بودیم، برخی به نحوه عملکرد ما باز می گشت چرا که ما عادت نکرده ایم که یک گروه معترض ببینیم که بیایند حرف خود را بزنند.

وحید جلیلی:

من با این نکته موافق هستم که کار رسانه ای درست و لازم برای نشان دادند تفکیک میان کسانی که به دنبال آشوب و اغتشاش بودند و سایرین انجام نشد.
در این دوره محمد خاتمی رای ۲۰ میلیونی آورد و از همه اقشار در آن سهیم بودند اما اتفاق بعد این بود که به طور مثال گفته شد که ۱۰روزنامه راه انداختیم اما تمام این روزنامه ها برای یک گروه خاص شد و آن تنوع مورد نظر را شاهد نبودیم.
شبکه های خارجی و برخی رسانه های داخلی متاسفانه طوری تبلیغ می کردند که تمام جمعیتی که به محمود احمدی نژاد رای نداده اند، مملو از نفرت و اعتراض هستند در حالی که مردم ما نسبت به نخبگان کشور بسیار بالغ تر از این حرف ها هستند.
در مورد کار رسانه ای به نظر من هنوز هم صدا و سیما می تواند کار کند اما ای کاش زودتر به فکر می افتاد و با مردم مصاحبه می کرد و نظرات آنها را می گرفت تا نشان داده شود آن تصویری که بی.بی.سی و صدای آمریکا نشان می دهند صحیح نیست.
از ظرفیت حضور مردم در نهم دی ماه باید به خوبی استفاده شود. ما تنها از ظرفیت های منفی انتخابات اخیر صحبت کرده ایم اما به نظر من خیلی ظرفیت های مثبتی هم داشت که می توان به آن اشاره کرد.
اگر چه بخصوص در ماه های اخیر تلاش شد که چنین تصویری ایجاد شود که نخبگان توده ای یک دست هستند که با یک جریان سیاسی خاص همکاری می کنند اما واقعیت فضای نخبگان در حوزه های مختلف علمی، هنری، رسانه و … این طور نیست.
این مساله را نمی توان پنهان کرد که بخشی از نخبگان ما در فضای دانشگاهی، هنر و یا حتی حوزه رفتارهایی داشتند که جدای از اینکه به چه کسی رای دادند، نوع واکنش آنها نسبت به نتایج انتخابات قابل نقد است.
در فضای نخبگانی ما متاسفانه انکار واقعیت اجتماعی امروز ایران و نتیجه انتخابات مساله ای است که نه تنها در تاریخ سیاست ایران که در تاریخ علم ایران ماندگار خواهد شد، یعنی این موضوع برای کشوری با سابقه عظیم تاریخی در حوزه علمی، نقطه ای زیر سووال است.

مطهری:

نقطه های لغزش یک نخبه همان چیزی است که امیر المومنین(ع) فرمودند کسی می تواند مصلح باشد که اهل ملاحظه کاری نباشد، همرنگ جامعه نباشد و نقاط ضعف جامعه در خود او وجود نداشته باشد و در نهایت بنده طمع، ثروت، مال و مقام نباشد.
بنابراین نخبگانی می توانند در جامعه موثر باشند که این روحیات را داشته باشند و اگر شاهد هستیم نخبگان ما آن تاثیری که باید داشته باشند، ندارند به سبب این است که یا گرفتار دنیا شده اند، یا گرفتار شهوت و پست مقام هستند و یا گرفتار ملاحظه کاری شده اند.
وظیفه نخبه این است که در جایی که احساس می کند حقی ضایع شده، به داد مظلوم برسد، حرف حق را بیان کند، ملاحظه کسی را نکند و حتی نظر خودش را بگوید نه اینکه صرفا بخواهد نظر حکومت را بیان کند.

جلیلی:

در نظام حکومتی دینی مانند جمهوری اسلامی، کفایت نمی کند که ما به فرد اعتماد کنیم بلکه چرخه نظارت اجتماعی باید فعال باشد.
نکته مهمتر درس و عبرتی است که ما برای آینده می گیریم که در نظام اجتماعی خوشبینی، اعتماد و مسایلی این چنین در یک حدی لازم است اما در کنار آن در یک نظام اجتماعی سیاسی فضای نقد درست و همچنین حوزه نظارت عمومی اجتماعی در آن فعال باشد.
باید فضای نقد منصفانه به عنوان بخشی از مردم سالاری دینی ترویج شود.دشمنان ملت و آنهایی که در خارج نشسته اند نمی خواهند چنین اتفاقی رخ دهد و می ترسند فضای نقد فعال در جامعه ما وجود داشته باشد و یکی از درس هایی که ما باید از حوادث اخیر و ریزش نخبگان بگیریم این است که نخبگان فعلی در آینده نزدیک یا دور به این خطاها دچار نشوند.

مطهری:

به طور کلی گاهی نخبگان بینش انحرافی دارند یعنی ما نخبگانی داریم که اساسا نظام ولایت فقیه را قبول ندارند و معتقد به دموکراسی مطلق هستند ،بنابراین اختلاف در بینش مساله ای بسیار مهم و گریز ناپذیر به شمار می رود.
این مساله به روحیات افراد و قوت نفس آنان باز می گردد و این واقعیتی است. شهید مطهری نیز عنوان کرده است که هر کسی، فردی یا گروهی در رتبه خودش هواهای نفسانی دارد.
ما نباید نفس انسان را کوچک بگیریم چرا که آن قدر پیچیده است که انسان گاهی خودش هم نمی فهمد کاری که می خواهد انجام دهد برای خداست یا مسایل و هواهای دیگری هم وجود دارد اما ما بیشتر باید به دنبال ریشه های واقعی حوادثی باشیم که رخ داد.
حوادث به گونه ای پیش رفت که به عناد و لجاج کشیده شد. نقطه آغاز آن در مناظره تلویزیونی بود که برخی حرمت ها شکسته شد، پرده حیا میان مردم و حکومت تا حدودی دریده شد و در ادامه شاهد عکس العمل ها بودیم که در نهایت به لج و لجبازی کشیده شد و شاید حتی خیلی جنبه اختلاف بینش و تقلب در انتخابات هم نباشد.
مقصود من این است که این لجاجت از سوی طرفین است و یعنی اگر در آن طرف لجاجتی وجود دارد، در این سو نیز افرادی هستند که مصر بر حذف طرف مقابل از انقلاب می باشند که حرف درستی نیست.
وی تنها راه حل این بحران را اجرای عدالت خواند و تاکید کرد: عدالت اگر اجرا شود این بحران حل می شود ،یعنی آنچه که وجدان جامعه را آرام می کند اجرای عدالت به شمار می رود.

جلیلی:

نظام نامتوازن رسانه ای که امروز وجود دارد، می تواند به پیامدهایی در حوزه های مختلف سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و … بیانجامد.
جمهوری اسلامی در عین اینکه باید به اصول آزادی بیان معتقد و ملتزم باشد، مساله مهمتر در این زیرساخت های نامتوازن و کاملا طبقاتی رسانه ای کشور این است که فکری به حال امکان بیان کند چرا که میلیون ها ایرانی فضایی برای حرف زدن و طرح صحبت ندارند اما این امکان برای یک گروه یا یک طبقه از جناح چپ یا راست فراهم است.
ساختار رسانه ای کشور باید بازنگری شود و امکانات رسانه ای به شکلی مساوی در اختیار مردم قرار گیرد نه اینکه فلان گروه سرمایه ایجاد رسانه، فضاسازی و کشاندن افکار عمومی به سمت و سوی مختلف را داشته باشد و بسیاری از آدم های نخبه رسانه ای ندارند چون سرسپرده این جناح یا آن جناح نیستند.
نقد در کشورمان خیلی جای کار دارد. همین که رهبر معظم انقلاب فرمودند مناظره ها با یک ویرایش و گرفتن نواقص باید فعال شود و یا طرح موضوع کرسی های آزاد اندیشی از سوی ایشان،بیانگر این است که ما در وضع ایده آل نیستیم.
اما بحث من این است که وقتی ما از آزادی رسانه ای حرف می زنیم بدون آنکه عدالت رسانه ای برقرار شود نتیجه این می شود که تنها قشری خاص از این آزادی منتفع می شوند.
در نظام جمهوری اسلامی که هم جمهوریت و هم اسلامیت آن موضوعیت دارد، همانطور که امام (ره) فرمودند جمهوری اسلامی نه یک کلمه کم و نه یک کلمه زیاد، من این طور تلقی می کنم که ایشان می دیدند که شاید هیچ تضمینی برای اسلامیت نظام بهتر از جمهوریت آن نیست.
وی با بیان اینکه در جریانات اخیر هم شاهد بودیم کسانی به اسم اسلام می خواستند با جمهوریت آن در بیفتند، تاکید کرد: رهبری نظام به دلیل اینکه پای جمهوریت نظام ایستاده بودند، در جریانات اخیر مورد هجوم یک سری جریانات قرار گرفتند.
فضاهای فکری و نظری بخشی از این وظایف است و در فضاهای دولتی، حکومتی و همچنین جاهایی که قرار است تصمیم گیری های کلان مملکت شود نیز باید فکری جدی شود تا به سمت عدالت رسانه ای برویم که در این صورت از هجوم خیلی از رسانه ای های غربی نیز کمتر مضطرب خواهیم شد.
من معتقدم ۱۰سال است رهبرمعظم انقلاب می گویند مبارزه بی امان با فقر و فساد و تبعیض، اما این مساله به اندازه فوتبال هم مورد توجه قرار نگرفته است و من قبول ندارم که فوتبال جذابیت ذاتی دارد چرا که اگر فضایی باز باشد آن وقت شاهد خواهیم بود که چقدر این موضوعات جذاب خواهد بود و مردم استقبال می کنند.
مردم ما در انتخابات اخیر نشان دادند که ظرفیتی در حد بسیار عالی دارند. این اغتشاشاتی هم که شاهد بودیم بخش عمده ای از آن شاید ناظر به این بود که نمی خواستند این فضا و ظرفیت بی نظیر مردم سالاری دینی که در جمهوری اسلامی ظهور کرده بود، نهادینه شود.
دشمنان تلاش کردند که این دستاورد بزرگ اجتماعی سیاسی ما مخدوش شود بنابراین ما باید در حال حاضر به فکر باشیم که این راه را دوباره بازسازی کنیم و یکی از نقاط عزیمت به سمت فردا، اصلاح جدی نظام رسانه ای ما است.

مطهری:

حرف ما این نیست که در ایران آزادی بیان وضعی نابسامان دارد.
در شرایط طبیعی آزادی بیان در ایران به طور نسبی مطلوب است. حرف ما این است که در این شرایط بحرانی و حوادث بعد از انتخابات نیازی به این مقدار فشار و بستن فضا و توقیف مطبوعات نبود چرا که در شرایط عادی در مجموع وضع آزادی بیان در ایران خوب است.
اگرچه در یکی دو ماه اخیر به دلیل برخی سختگیری ها، شرایط برای مطبوعات سخت شده است اما در کشور ما از رییس جمهوری خیلی راحت انتقاد می شود.
همین برنامه، دلیلی بر این است که در ایران آزادی بیان به نحو نسبتا خوبی وجود دارد اما انتظار داریم سایر نهادها و رسانه ها هم این کارها را انجام دهند.

*   مناظره تلویزیونی علی مطهری و وحید جلیلی در شبکه سوم سیما – برنامه دیروز امروز فردا

تگ های مطلب :
دسته بندی : عمومی
به اشتراک بگذارید : | | |